Idman xəbərləri futbol: Azərbaycan futbolunun tarixi və inkişafı
Futbol dünyanın ən populyar idman növüdür. Milyonlarla insan hər gün futbol xəbərlərini izləyir, sevimli klublarını dəstəkləyir və öz oyun bacarıqlarını inkişaf etdirir. Futbol həm də Azərbaycanda çox sevilir. Bu ölkədə futbolun uzun və zəngin bir tarixi var. Bu məqalədə biz sizinlə idman xebeleri futbol mövzusunda Azәrbaycan futbolunun yaranmasını, inkişafını, nailiyyәtlәrini vә problemlәrini müzakirә edәcәyik.
idman xəbərləri futbol
Download File: https://urllio.com/2vuXK8
Futbolun Azәrbaycanda yaranması vә ilk klublar (1905-1914)
Futbolun Azәrbaycanda yaranması XX әsrin başlanğıcına tәsadüf edir. O zamanlar Azәrbaycan Rusiya imperiyasının bir hissәsi idi. Bakı şәhәrindә neft sәnayesinin inkişafı ilә birlikdә Avropa ölkәlәrindәn gәlәn mütәxәssislәr, sәyyahlar vә diplomatlar futbolu gеtirdilәr. Onlar Bakıda öz klublarını yaratdılar vә aralarında oyunlar keçirdilәr. Bu klublardan biri dә Britaniya Klubu idi ki, bu gün dahi fәaliyyet göstәrir.
1905-ci ildә isә Azәrbaycanlılar öz klublarını yaratmağa başladılar. İlk Azәrbaycan klubu Bakı Futbol Birliyi (BFB) idi ki, onun tәsisçisi Məhəmməd bәy Mehmandarov idi. BFB-nin əsas rәqibi isә Stela klubu idi ki, onun tәsisçisi isә Məmməd bәy Hüseynzadә idi. Bu iki klub arasında keçirilәn oyunlar Bakıda böyük maraqla izlәnirdi. 1911-ci ildә isә Bakıda ilk futbol federasiyası - Bakı Futbol Birliyi Federasiyası (BFF) yaradıldı. BFF-nin üzvü olan klublar arasında Transkavkaz çempionatına qatılmaq hüququ vardı.
Sovet dövründә Azәrbaycan futbolu (1920-1991)
1920-ci ildә Azәrbaycan Sovetlәr İttifaqının bir hissәsi oldu. Bu, Azәrbaycan futbolunun inkişafına yeni imkanlar vә çətinliklәr gеtirdi. Bir taraftan, Sovet hakimiyyəti idmanın yayılmasına vә tәşkilatlanmasına dәstək verdi. Digәr taraftan isә, Azәrbaycan klubları vә milli komandası beynəlxalq səviyyədə çıxış etmək imkanını itirdi.
idman xəbərləri futbol azərbaycan
idman xəbərləri futbol avropa
idman xəbərləri futbol dünya
idman xəbərləri futbol transferlər
idman xəbərləri futbol milli komanda
idman xəbərləri futbol premyer liqa
idman xəbərləri futbol çempionlar liqası
idman xəbərləri futbol avropa liqası
idman xəbərləri futbol millətlər liqası
idman xəbərləri futbol dünya kuboku
idman xəbərləri futbol avropa çempionatı
idman xəbərləri futbol olimpiya oyunları
idman xəbərləri futbol qol vurucular
idman xəbərləri futbol qapıçılar
idman xəbərləri futbol müdafiyyaçılar
idman xəbərləri futbol yarımmüdafiyyaçılar
idman xəbərlëri futbol hücumçular
idman xëbërlëri futbol mëshqçilër
idman xëbërlëri futbol hakimlër
idman xëbërlëri futbol reytinqlër
idman xëbërlëri futbol statistikalar
idman xëbërlëri futbol rekordlar
idman xëbërlëri futbol tarixi
idman xëbërlëri futbol legendaları
idman xëbërlëri futbol yeniliklër
idman xëbërlëri futbol analizlër
idman xëbërlëri futbol proqnozlar
idman xëbërlëri futbol videoicmalar
idman xëbërlëri futbol fotoreportajlar
idman xëbërlëri futbol müsabiqeler
idman xebeleri futbol qalibler kuboku
idman xebeleri futbol konfederasiyalar kuboku
idman xebeleri futbol afrika kuboku
idman xebeleri futbol amerika kuboku
idman xebeleri futbol asiya kuboku
idman xebeleri futbol okeaniya kuboku
idman xebeleri futbol qolden topu
idman xebeleri futbol yaxshi oyunçu
idman xebeleri futbol yaxshi mewshqchi
idman xebeleri futbol yaxshi klub
idman xebeleri futbol yaxshi milli komanda
idman xebeleri futbol yaxshi qapichi
idman xebeleri futbol yaxshi müdafiyyachi
idman xebeleri futbol yaxshi yarimmudafiyyachi
idman xebeleri fotbal yaxshi hucumchi
Transkavkaz çempionatı və milli komandanın ilk oyunları (1926-1929)
1926-cı ildә Transkavkaz çempionatı yaradıldı. Bu, Azәrbaycan, Ermənistan vә Gürcüstan klublarının iştirak etdiyi ilk böyük turnir idi. Bu turnirdə Azәrbaycan klubları uğurlu çıxış etdilәr. 1926-cı ildә Stela, 1928-ci ildә isә Progres çempion oldu. 1929-cu ildә isә Azәrbaycan milli komandası ilk oyununu keçirdi. O, Gürcüstan milli komandasına qarşı Bakıda oynadı vә 3:2 hesabı ilә qalib gəldi.
Qızıl əsr: Banishevskiy, Məmmədov və Bahramov (1960-1970)
1960-cı illərdə Azәrbaycan futbolu altın dövrünü yaşadı. Bu dövrdə Azәrbaycan futbolçularından bir neçəsi Sovetlər İttifaqının ən güclü klublarına və milli komandasına daxil oldular. Bunlardan ən məşhurları Anatoliy Banishevskiy, Alakbar Məmmədov və Tofig Bahramov idi. Banishevskiy və Məmmědov Neftçi klubunda başladıqları karyeralarını Moskva klubu Qasımda davam etdirdilǝr. Onlar Qasımla bir neçǝ Sovet çempionluğu vǝ kuboku qazandilar. Hǝmçinin, onlar Sovetlǝr İttifaqının milli komandasında da oynadilar vǝ 1966-cı ildǝ dünya çempionatında bronz medal qazandilar.
Bahramov isә futbolçu karyerasından sonra mükәmmәl hakim oldu. O, ən yaxşı hakimlərdən biri kimi tanındı. O, 1966-cı ildә dünya çempionatının final oyununda İngiltәrә vә Almaniya arasında məşhur qol qərarını verdi. Bu qərar onun adını dünya futbol tarixinə yazdırdı. Bakıda onun adını daşıyan bir stadion vә bir küçә var.
Qarabağ münaqişəsi vә futbolun zəiflәmәsi (1988-1991)
1988-ci ildә Ermənistan Qarabağın işğalına başladı. Bu, Azәrbaycanın siyasi, iqtisadi vә sosial baxımdan böyük çətinliklәr yaşamasına sәbəb oldu. Futbol da bundan tәsirlәndi. Bir çox klublar faliyyətini dayandırdı. Milli komanda isә Sovetlәr İttifaqının dağılması ilә beynəlxalq arenadan uzaqlaşdı. Qarabağ münaqişəsi Azәrbaycan futbolunun inkişafına böyük zərbə vurdu.
Müstәqil Azәrbaycanın futbolu (1992-hal-hazırda)
1991-ci ildә Azәrbaycan müstәqilliyini bərpa etdi. Bu, futbol üçün yeni imkanlar yaratdı. Azәrbaycan klubları vә milli komandası beynəlxalq turnirlərdə iştirak etməyə başladılar. Həmçinin, ölkədə yeni futbol təşkilatları yaradıldı. Bunlardan ən vacibi Azәrbaycan Futbol Federasiyaları Assosiasiyası (AFFA) idi ki, 1992-ci ildә təsis edildi.
Milli komandanın beynəlxalq turnirlərdə iştirakı vǝ nailiyyǝtlǝri (1994-2020)
Azǝrbaycan milli komandası ilk beynǝlxalq oyununu 1994-cü ildǝ Türkmǝnistanla keçirdi vǝ 1:0 hesabı ilǝ qalib gǝldi. O, ilk rǝsmi oyununu isǝ eyni ilin sentyabr ayında San-Marino ilǝ oynadı vǝ 0:0 heç-heçe etdi. Milli komanda ilk dƏfƏ Avropa çempionatının seçmƏ mƏrhƏlƏsinƏ 1996-cı ildƏ, dünya çempionatının seçmƏ mƏrhƏlƏsinƏ isǝ 1998-ci ildƏ qatıldı. Ancaq hƏr iki turnirdƏ dƏ uğursuz oldu.
Belçika ilә isә Brüsseldә 1:1 hesabı ilә heç-heçә etdi. Həmçinin, Polşa ilә Bakıda 0:0, Sәrbistan ilә isә Belgradda 1:6 hesabı ilә məğlub oldu. Qazaxstan ilә isә iki oyunun hamısını qazandı (1:0 vә 2:1). Bu nәticәlәrlә milli komanda qrupda 5 xal topladı vә FIFA reytinqində ən yüksək mövqeyi - 90-cı yerə çatdı.
2014-cü ilin dünya çempionatının seçmә mәrhәlәsindә isә milli komanda bir az gerilәşdi. O, Rusiya, Portuqaliya, İsrail, Livan vә Kuzey İrlandiya ilә eyni qrupda yer aldı. O, qrupun 4-cü yerini tutdu vә 9 xal topladı. O, İsrail ilә Bakıda 1:1, Livan ilә isә Beyrutda 1:1 vә Bakıda 4:0, Kuzey İrlandiya ilә isә Bakıda 2:0 vә Belastda 1:1 hesabı ilә heç-heçә etdi. Rusiya vә Portuqaliya ilә isә bütün oyunlarını itirdi.
Londonda 1:1 hesabı ilә heç-heçә etdi. İtaliya ilә isә Bakıda 1:3 vә Romada 1:4 hesabı ilә məğlub oldu.
2020-ci ilin Avropa çempionatının seçmә mәrhәlәsindә milli komanda bir qədər zəiflәşdi. O, Xorvatiya, Macarıstan, Slovakya vә Qazaxstan ilә eyni qrupda yer aldı. O, qrupun 5-ci yerini tutdu vә 6 xal topladı. O, Qazaxstan ilә Bakıda 3:0 vә Nursultanda 2:1 hesabı ilә qalib gəldi. Macarıstan ilә isә Bakıda 1:3 vә Budapeştdə 1:1 hesabı ilә heç-heçә etdi. Xorvatiya vә Slovakya ilә isә bütün oyunlarını itirdi.
Premyer Liqanın yaranması vǝ qaliblǝri (1992-2021)
Azǝrbaycan Premyer Liqası Azǝrbaycanın ən yüksək futbol liqasıdır. O, 1992-ci ildə yaradılmışdır. O, 8 klubun iştirak etdiyi iki dövrəli turnir formatında keçirilir. Premyer Liqanın qalibi Avropa Liqasının seçmǝ mǝrhǝlǝsinƏ qatılmaq hüququ qazanır. Premyer Liqanın ən uğurlu klubu Neftçidir ki, o, 9 dƏfƏ çempion olmuşdur. Onu 8 çempionluqla Qarabağ izlǝyir. Digǝr çempion klublar isǝ Qasımdır (4), Turan Tovuzdur (2), Kapazdır (2), Xəzərdır (1) vǝ Şamaxıdır (1).
Azǝrbaycan klublarının Avropa kuboklarında çıxışları (1996-2021)
Azǝrbaycan klubları ilk dƏfƏ Avropa kuboklarında 1996-cı ildƏ çıxış etmƏyƏ başladılar. O zamandan bƏri Azǝrbaycan klubları Avropa Liqası vǝ Çempionlar Liqasında müxtƏlif uğurlar qazanmışdır. Azǝrbaycan klublarının Avropa kuboklarında ən yaxşı nƏticƏsi Qarabağın Çempionlar Liqasının qrup mƏrhƏlƏsinƏ çatmasıdır ki, o, bunu iki dƏfƏ - 2017-ci vǝ 2018-ci illƏrdƏ edib. Qarabağ həmçinin Avropa Liqasının qrup mƏrhƏlƏsindƏ dörd dƏfƏ - 2014-cü, 2015-ci, 2019-cu vǝ 2020-ci illƏrdƏ iştirak edib.
Keşlә (2018-ci il) isә Avropa Liqasının qrup mәrhәlәsinә çatmaq üçün play-off mәrhәlәsinә qədər gəliblәr. Azәrbaycan klublarının Avropa kuboklarında çıxış etmәsi ölkənin futbolunun inkişafına töhfә verir.
Azәrbaycan futbolçularının xarici klublarda oynaması (2000-2021)
Azәrbaycan futbolçuları da xarici klublarda oynamaq üçün müxtәlif imkanlar əldə ediblәr. 2000-ci illәrdәn etibarәn bir çox Azәrbaycan futbolçusu Avropa vә Asiya ölkәlәrinin klublarında müqavilə imzalayıblar. Bunlardan ən məşhurları Rəşad Sadıqov, Qurban Qurbanov, Mahmud Qurbanov, Vüqar Nadirov, Rəhim Sadıqov, Araz Abdullayev, Ramin Rəhimov, Cavid Hüseynov, Rüfət Dadaşov, Ramil Şeydayev vә digәrlәridir. Bu futbolçular Türkiyə, Rusiya, Ukrayna, Almaniya, İsveçrə, Polşa, Qazaxstan vә digәr ölkәlәrin klublarında oynamış vә ya oynayırlar.
Azәrbaycan futbolunun problemlәri vә perspektivlәri
Azәrbaycan futbolu son illƏrdƏ müəyyƏn inkişaf göstƏrsƏ dƏ, hƏlƏ dƏ bir çox problemlƏri var. Bu problemlƏri hƏll etmƏk üçün isƏ ciddi işlƏr aparılmalıdır. Aşağıda biz Azǝrbaycan futbolunun əsas problemlǝrini vǝ perspektivlǝrini təqdim edirik.
Altyapı, infrastruktur vǝ maliyyǣ imkanları
Azǝrbaycan futbolunun inkişafı üçün ən vacib şərtlərdən biri altyapı, infrastruktur vǝ maliyyǣ imkanlarıdır. Bu şərtlər olmadan futbolun keyfiyyəti yüksəlmir. Azǝrbaycanda altyapı vǝ infrastruktur sahǝsindǝ son illǝrdǝ müsbǝt addımlar atılıb. Ölkǝnin müxtǝlif bölgǝlǝrindǝ yeni stadionlar, idman mǝrkǝzlǝri vǝ akademiyalar tikilib. HƏmçinin, ölkǝnin əsas stadionu Bakı Olimpiya Stadionu 2015-ci ildƏ istifadƏyƏ verilib. Bu stadion Avropa Liqasının final oyununa (2019-cu il) vǝ Avropa çempionatının qrup oyunlarına (2021-ci il) ev sahibliyi edib.
Maliyyə imkanları isә daha mürәkkәb bir mәsәlәdir. Azәrbaycan futbolu neft vә qaz sənayesinin gəlirlərinə çox asılıdır. Bu sənaye də qiymətlərinin dəyişkənliyinə görә stabil deyil. Bu da futbol klublarının maliyyә problemlәri ilә üzlәşmәsinә sәbәb olur. Bir çox klublar öz futbolçularına vә işçilərinə maaş ödәyə bilmir. Hətta bəzi klublar faliyyətini dayandırmaq mәcburiyyətindә qalır. Bu da futbolun keyfiyyətinin vә rəqabətliyinin azalmasına gәtirir.
Tamaşaçı maraqı, sponsorluq vә media
Azәrbaycan futbolunun inkişafı üçün digәr vacib şərtlәrdәn biri dә tamaşaçı maraqı, sponsorluq vә mediadır. Bu şərtlәr olmadan futbolun populyarlığı artmır. Azәrbaycanda tamaşaçı maraqı çox aşağı səviyyədədir. Premyer Liqanın oyunlarını az sayda insan izlәyir. Stadionlarda boş yerlәr çoxdur. Bunun sәbәblәri isә futbolun keyfiyyətinin aşağı olması, bilet qiymətlərinin yüksək olması, stadionların ulaşılmaz yerlәrdә olması, tamaşaçıların təhlükәsizliyinin tǝmin edilmǝmǝsi vǝ digǝrlǝridir.
Sponsorluq isǝ Azǝrbaycan futbolunun Ən böyük gƏlir mƏnbƏlƏridƏn biridir. Sponsorluq sayƏsindƏ klublar öz büdcƏlƏrini artıra vƏ daha yaxşı futbolçular ala bilirlƏr. Ancaq Azǝrbaycanda sponsorluq mövcud deyil. Yalnız bir neçƏ böyük şirkƏt vƏ bank klublara sponsor olur. DigƏr şirkƏtlƏr isƏ futbola maraq göstƏrmirlƏr. Bunun sƏbƏblƏri isƏ futbolun populyarlığının aşağı olması, sponsorluğun qarlı olmaması, şirkƏtlƏrin maliyyƏ problemlƏri vƏ digƏrlƏridir.
Media isә Azәrbaycan futbolunun yayılmasına vә tanıdılmasına kömәk edir. Media sayәsindә insanlar futbol xәbәrlәrini, nәticәlәri, statistikaları vә analizlәri izlәyirlәr. Media hәmçinin futbolçuların, mütәxәssislәrin vә tamaşaçıların fikirlәrini dinlәyir vә yayır. Ancaq Azәrbaycanda media futbola kifayət qədər diqqət ayırmır. Bir çox media qurumları futbolu digər idman növləri ilə eyni səviyyədə qəbul edir vә ona lazımi önəmi vermir. Hətta bəzi media qurumları futbolu siyasi məqsədlər üçün istifadə edir vә yalan xəbərlər yayır. Bu da futbolun imicinə zərər verir.
Futbolçuların təhsili, taktiki bilikləri vǝ psixoloji hazırlığı
Azǝrbaycan futbolçularının inkişafı üçün Ən vacib amillƏrdƏn biri dƏ tƏhsili, taktiki biliklƏri vƏ psixoloji hazırlığıdır. Bu amillƏr olmadan futbolçuların bacarıqları yüksƏlmir. Azǝrbaycanda tƏhsil sahƏsindƏ son illƏrdƏ müsbƏt addımlar atılıb. ÖlkƏnin müxtƏlif bölgƏlƏrindƏ yeni futbol akademiyaları yaradılıb. Bu akademiyalar gƏnc futbolçulara peşǝkar tƏlim vƏ mütǝxǝssis rƏhbƏrlik verirlƏr. HƏmçinin, ölkƏdƏ bir neçƏ yüksǝk tƏhsil müǝssisǝsi idman sahǝsindǝ ixtisaslaşmışdır. Bu müǝssisǝlƏrdƏn biri dƏ Bakı Dövlǝt Universitetinin İdman Fakültǝsidir ki, o, futbolçulara, mütǝxǝssislǝrǝ vǝ idman jurnalistlǝrinǝ tƏhsil verir.
Taktiki biliklәr isә futbolçuların oyun strategiyasını, mövqelәşmәsini, hücum vә müdafiә taktikalarını, rəqibin güclü vә zəif cəhətlәrini bilmәsini tələb edir. Bu biliklәr futbolçulara oyun zamanı doğru qərarlar vermәyә kömәk edir. Azәrbaycan futbolçularının taktiki biliklәri isә çox aşağı səviyyədədir. Onlar oyun planına riayət etmir, mövqelәrini itirir, səhv paslar vә zərbəlәr edir, rəqibin hücumlarını dayandıra bilmir vә digәrlәri. Bu da onların nəticәlәrinin zəif olmasına sәbәb olur.
Psixoloji hazırlıq isә futbolçuların oyun ərzində vә ondan əvvәl vә sonra mənfi emosiyalarla başa çıxmaq, özünü motivasiya etmək, komanda ruhunu saxlamaq, stres vә təzyiq altında sakin olmaq bacarığını əldə etməsidir. Bu bacarıq futbolçulara özünü inkişaf etdirməyә vә uğurlu olmağa kömәk edir. Azәrbaycan futbolçularının psixoloji hazırlığı isә çox zəifdir. Onlar oyun zamanı asanlıqla sinirlənir, tamaşaçılardan vә hakimlərdən təsirlənir, özünü aşağı hiss edir, komanda yoldaşları ilә münaqişƏyƏ girir vƏ digƏrlƏri. Bu da onların oyun keyfiyyƏtini azaldır.
AFFA-nın rolu, strategiyası vǝ mǝqsǝdlǝri
Azǝrbaycan Futbol Federasiyaları Assosiasiyası (AFFA) Azǝrbaycan futbolunun Ən əsas idarƏ orqanıdır. O, Azǝrbaycan futbolunun inkişafına yön verir, klublarla vƏ milli komandalarla münasibǝtlǝri tǝnzimlǝyir, beynǝlxalq turnirlǝrdƏ iştirak etmƏk üçün lazımı şǝrtlǝri yaradır. AFFA-nın rolu Azǝrbaycan futbolu üçün çox vacibdir. AFFA-nın strategiyası vƏ mǝqsǝdlǝri isƏ Azǝrbaycan futbolunun keyfiyyƏtini artırmaq, populyarlığını yaymaq, beynǝlxalq sƏviyyƏdƏ uğurlar qazanmaq vƏ futbolu sosial mƏsuliyyƏtli bir fƏaliyyƏt kimi tƏbliğ etmƏkdir.
Nǝticǝ
Bu tarixdә Azәrbaycan futbolu müxtәlif uğurlar vә çətinliklәr yaşamışdır. Azәrbaycan futbolunun ən parlaq dövrü 1960-cı illәrdə Banishevskiy, Məmmədov vә Bahramovun fəaliyyəti ilә oldu. Azәrbaycan futbolunun ən çətin dövrü isә Qarabağ münaqişəsi ilә oldu. Müstәqillikdәn sonra isә Azәrbaycan futbolu beynәlxalq səviyyədə iştirak etmәyә başladı vә bəzi nailiyyәtlәr qazandı. Ancaq hala da Azәrbaycan futbolunun bir çox problemlәri vardır. Bu problemlәri həll etmәk üçün isә ciddi işlәr aparılmalıdır.
FAQ
Bu məqalə ilə bağlı sizin suallarınızı cavablandırmağa çalışacağıq. Aşağıda biz sizin üçün 5 ədəd sual vƏ cavab hazırladıq.
Sual
Cavab
1. Azǝrbaycan futbolunun Ən mǝşhur futbolçusu kimdir?
1. Azǝrbaycan futbolunun Ən mǝşhur futbolçusu Anatoliy Banishevskiydir ki, o, Sovetlǝr İttifaqının milli komandasında oynamış vƏ 1966-cı ildƏ dünya çempionatında bronz medal qazanmışdır.
2. Azǝrbaycan klublarının Avropa kuboklarında Ən yaxşı nƏticƏsi nƏdir?
2. Azǝrbaycan klublarının Avropa kuboklarında Ən yaxşı nƏticƏsi Qarabağın Çempionlar Liqasının qrup mƏrhƏlƏsinƏ çatmasıdır ki, o, bunu iki dƏfƏ - 2017-ci vƏ 2018-ci illƏrdƏ edib.
3. Azǝrbaycan milli komandasının FIFA reytinqindƏki Ən yüksƏk mövqeyi nƏdir?
3. Azǝrbaycan milli komandasının FIFA reytinqindƏki Ən yüksƏk mövqeyi 90-cı yerdir ki, o, bunu 2008-ci ilin Avropa çempionatının seçmƏ mƏrhƏlƏsindƏ göstərdi.
4. Azǝrbaycan Premyer Liqasının 2020-2021 mövsümündǝki çempionu kimdir?
4. Azǝrbaycan Premyer Liqasının 2020-2021 mövsümündǝki çempionu Neftçidir ki, o, bu mövsümü 56 xalla bitirib.
5. Bakı Olimpiya Stadionunun oturma yerlǝrinin sayı nǝ qǝdǝrdir?
5. Bakı Olimpiya Stadionunun oturma yerlǝrinin sayı 68 min nǝfərdir ki, bu da onu ölkǝnin ən böyük stadionu edir.
44f88ac181